HOORN -Initiatief voor tijdelijk wonen, jongerenhuisvesting, ateliers en festivalterrein.
Afgelopen weken kwam in het nieuws dat de gemeente Hoorn zo snel mogelijk wil overgaan tot sloop van de leegstaande Penitentiaire Inrichting (PI) in Zwaag, beter bekend als de Glasbak. Door verontruste inwoners van Hoorn is in allerijl het initiatief genomen om dit te voorkomen. Stichting De Glazen Stad probeert sloop te voorkomen en wil in overleg met Rijk, gemeente en inwoners komen tot een goede invulling van het gebouwencomplex totdat sloop echt nodig is. De architect van het complex ziet in ieder geval ook genoeg mogelijkheden voor korte of langere herbestemming.

Het idee van het college van Hoorn is om zo snel mogelijk te slopen en daarna jarenlang niets te doen met de locatie. Dat idee stuitte verschillende inwoners tegen de borst. Hoorn wordt al jarenlang geteisterd door een enorme woningnood, dus lijkt het hen een veel beter idee om de komende jaren dit gebouw - dat pas 30 jaar oud is - te benutten voor tijdelijk wonen en jongerenhuisvesting. Ook kunnen delen van het enorme gebouwencomplex benut worden voor bijvoorbeeld ateliers en als festivalterrein. Sloop kan plaatsvinden wanneer de plannen voor het gebied zijn uitontwikkeld, en dat kan nog zeker vijf jaar duren.

“Sloop niet duurzaam”
De Glasbak met 288 cellen, talloze voorzieningen en ruimtes (met een vloeroppervlak van 12.000 m²), kan wat B&W van Hoorn betreft het beste gesloopt worden. Wat er daarna met het terrein gaat gebeuren weet men nog niet! Een woonwijkje wil men er nog niet, dat zou concurreren met lopende projecten. Pas medio 2022 wil de gemeente in overleg met het Rijksvastgoedbedrijf om tot een nieuwe invulling van het terrein te komen. Oftewel: eerst slopen en dan pas kijken wat men met het terrein wil gaan doen. Met de sloop wil het college voorkomen dat er een spooklocatie ontstaat, met vandalisme en verloedering tot gevolg. Het college vindt dit een duurzame oplossing. Stichting De Glazen Stad denkt daar anders over. Wat is er duurzaam aan sloop van een in goede staat verkerend en kostbaar gebouw? Is het niet veel duurzamer om de komende jaren het gebouw te blijven gebruiken en pas te slopen als de plannen voor het gebied uitgekristalliseerd zijn? In de tussentijd kan het gebouw goed benut worden en kunnen er mooie initiatieven doorgang vinden.

In andere steden zijn gevangenissen ook op deze wijze aan een (soms tijdelijke) tweede bestemming gekomen. Denk aan de Bijlmerbajes, en gevangenissen in Utrecht en Zeist. En in Hoorn zelf: de voormalige Krententuin op het Oostereiland. Het kan dus! De Stichting De Glazen Stad stelt voor om het tijdelijk beheer voor enkele jaren in handen te geven van een organisatie of stichting die dan ook zelf verantwoordelijk is voor het beheer en eventuele aanpassingen of kleinschalige verbouwingen. Zo lopen gemeente en Rijksvastgoedbedrijf geen risico en kunnen eventuele toekomstige plannen voor bv een woonwijkje doorgang vinden.

Betrek de stad erbij!
In het verleden heeft Hoorn al ondervonden dat luisteren naar de ideeën van de inwoners en organisaties goed kan uitpakken. Zo is de voormalige gevangenis De Krententuin op het Oostereiland omgebouwd tot een multifunctioneel complex met woningen, bedrijven, culturele instellingen, horeca en meer. De stad heeft in de loop van de jaren ook op andere plekken een goede naam opgebouwd met creatieve herbestemmingen van oude gebouwen. De initiatiefnemers van Stichting De Glazen Stad denken dat er nu ook veel belangstelling is onder burgers, bedrijven en instellingen om mee te denken over, en bij te dragen aan, een invulling van de Glasbak in Zwaag.

Evenemententerrein hard nodig
De afgelopen jaren is het steeds lastiger geworden om bepaalde evenementen verantwoord in de Hoornse binnenstad te organiseren. Ook verdwijnen door woningbouw de komende jaren enkele plekken die voor evenementen worden gebruikt. Daarom denkt Stichting De Glazen Stad dat sommige evenementen ook op het enorme terrein in Zwaag gehouden kunnen worden. Er is al veel parkeerruimte en ook wordt al gedacht aan een samenwerking met de Museumstoomtram Hoorn-Medemblik die langs het complex rijdt en op zoek is naar een loods voor een deel van de collectie.

Uitgever en museumdirecteur vinden elkaar in plannen
Vormgever/uitgever Ron Dol (van o.a. magazine HIER in Hoorn) en Hans Stuijfbergen (directeur Museum van de 20e Eeuw) steken hun nek uit om te kijken wat voor mogelijkheden de oude gevangenis in Zwaag biedt. Ze zijn beiden al jaren op veel fronten in de stad actief en waren allebei geschokt door het besluit van B&W van Hoorn om eerst te gaan slopen en pas jaren later over een nieuwe bestemming te gaan nadenken. “De Gemeente Hoorn profileert zich onder de noemer Puur Hoorn als een groene stad en wij vinden sloop van een enorm gebouw, met heel veel techniek en voorzieningen, en nog maar 30 jaar oud, geen goede zaak. Dat past niet in deze tijd waarbij de gemeente burgers en bedrijven oproept om aan hergebruik te doen en duurzaam te werken,” aldus de initiatiefnemers die op persoonlijke titel actie voeren voor herbestemming van de Glasbak. Zij menen dat zonder grote budgetten en aanpassingen genoeg mogelijk is in de oude gevangenis. “Wij vragen dan ook geen geld, maar denken met sponsors, vrijwilligers, veel creativiteit en eigen inzet een mooie herbestemming te kunnen realiseren. Laten we het tenminste proberen!”

Architecten van gevangenis verbaasd
Martin van Dort van Archivolt Architecten in Amsterdam, de ontwerpers van de Glasbak reageren verbaasd op het voornemen van de Gemeente Hoorn: “Vorig jaar zijn we een keer benaderd door een oud wethouder, met de vraag of het gebouw geschikt zou zijn voor hergebruik om te wonen. Wij hebben toen aangeboden hierover mee te denken, maar daarna helaas nooit meer iets van gehoord. Het gebouw heeft volgens ons zeker mogelijkheden om verbouwd te worden tot een woon-werkgebouw. Het vraagt alleen bereidheid van mensen om nieuwe wegen te durven inslaan. Hergebruik van een markant en ook solide gebouw, dat de Glasbak is past duurzaam denken.”

Meedenken over invulling gevangenis
De mensen achter Stichting De Glazen Stad willen graag horen hoe men in de stad denkt over gebruik van de gevangenis. Ook wil men graag in overleg met de Hoornse gemeenteraad en het College van B&W. Daarom heeft men in een brief aan raad en college gevraagd om vooralsnog geen sloopvergunning af te geven, maar om in overleg met het Rijksvastgoedbedrijf te kijken wat de mogelijkheden voor tijdelijke herbestemming zijn. Ook heeft men zelf al contact opgenomen met het Rijksvastgoedbedrijf, de eigenaar van de Penitentiaire Inrichting (PI) in Zwaag, om tot een overleg te komen. Mensen, bedrijven of instellingen die willen meedenken kunnen een mail sturen aan info@hierinhoorn.nl .